Orfizm był religią misteriów powstałą na podstawie mitów o trackim poecie i pieśniarzu Orfeuszu. Jego centrum stanowiła wiara w nieśmiertelną ludzką duszę, która może uwolnić się z koła kolejnych narodzin w ciele, gdy tylko uświadomi sobie swoje związanie z materią i wyzwoli się z niej. Duszą tą jest ukochana Orfeusza – Eurydyka.
Apollo i Dionizos uosabiają dwa aspekty, synów Pramatki i boskiego Słońca. We wszystkich mitach i legendach słoneczny Logos, który wyraża się w materii przez posłańca, zostaje alegorycznie „zamordowany”, aby zmartwychwstać. Według legendy, swoim wzbudzającym zachwyt śpiewem Orfeusz udziela słonecznemu słowu Apolla nowej mocy, sprowadza je do czasu, łączy z misteriami dionizyjskimi i ponownie ożywia. Apollo symbolizuje moc i siłę Ducha, Dionizos natomiast – wywołane nimi entuzjazm, inspirację i uniesienie. Orfeusz przynosi i głosi nowe słowo, ale płaci za to najwyższą cenę. Zostaje rozszarpany przez trackie kobiety lub według innego przekazu – przez tytanów. Jego rozczłonkowane ciało rozrzucone zostaje po ziemi, jego istota ją przenika, a boska pieśń Orfeusza porusza każdy atom.
Według przekazów orfickich po rozszarpaniu Orfeusza tytani zostali uśmierceni przez gromy Zeusa. Człowiek powstał wprawdzie ze spopielonych resztek tytanów, ale nosi w sobie boską, dionizyjską zasadę. Dzięki tej boskiej iskrze posiada nieśmiertelną duszę, Eurydykę, która jednak musi ulec odtworzeniu.
UKĄSZENIE PRZEZ WĘŻA
Piękna nimfa Eurydyka, żona Orfeusza, zostaje ukąszona przez węża (symbol materii), umiera w swoim własnym świecie i schodzi do królestwa podziemi, do naszego świata. Zrozpaczony Orfeusz, posłaniec Ducha, udaje się do Hadesa, boga podziemnego świata zmarłych i jego żony, Persefony. Gra na strunach swojej liry i śpiewa rozdzierającą serce pieśń o utraconej miłości, która porusza mieszkańców podziemia do łez. Wprawdzie nikomu wcześniej to jeszcze nie udało się, ale Orfeusz jest przekonany, że jego pieśń potrafi przekonać Hadesa. Czyż bóg miłości nie ma też władzy nad królestwem śmierci? I rzeczywiście, Hades poruszony miłością Orfeusza przywołuje Eurydykę z obłoków. Orfeusz otrzymuje obietnicę odzyskania ukochanej pod warunkiem, że nie obejrzy się za siebie przez całą drogę powrotną z podziemia. Jeśli się obejrzy – tak mówi legenda – utraci Eurydykę. Eurydyka idzie za nim i woła go zrozpaczona, ponieważ ukochany nie chce na nią spojrzeć.
Orfeusz nie wytrzymuje jednak i pod koniec wędrówki ogląda się za siebie, tym razem tracąc umiłowaną Eurydykę na zawsze. Czy miłość Orfeusza nie wytrzymała próby? Poruszony współczuciem zapomniał o warunku i próbuje uścisnąć ukochaną, Eurydyka znowu znika w podziemiu, pochłonięta przez mgły czasu. Na próżno załamany śpiewak zaklina Charona, aby raz jeszcze przewiózł go przez Styks, lecz ten jest nieubłagany: „Żaden żywy człowiek nie może przekroczyć Styksu. Mogę przewieźć tylko tego, kto jest przeznaczony do Królestwa Cieni“.
ŚWIAT ŚPIĄCYCH DUSZ
Podziemie to nasz świat, świat śpiących dusz. Bieg spraw określają w nim prawa narodzin, rozkwitu i przemijania. Nie da się tu znaleźć prawdziwej miłości, która wytrzymuje stulecia. A tylko prawdziwa miłość może zdjąć czar i obudzić uśpioną duszę. W micie o Orfeuszu Eurydyka poddała się światu, dlatego stała się nieosiągalna dla Orfeusza, śpiewaka Ducha. Tylko dzięki bezwarunkowej miłości Orfeuszowi udało się wydostać ją ze świata śpiących, ale nie wolno mu było zwątpić i spojrzeć wstecz. Orfeusz ciągle powracał do Tracji, gdzie wyśpiewywał swoją miłość do Ducha i szukał Eurydyki. Rozgniewane pieśniami trackie kobiety (lub tytani) rozszarpały śpiewaka i rozrzuciły jego członki po polach
Ziemia już zawsze płacze z żalu za Orfeuszem. Jej łzy tworzą potoki. Płaczą ptaki, zwierzęta i skały. Głowa Orfeusza i jego lira dryfują w dół rzeki, aż dotrą do morza i, zgodnie z legendą, zostają wyrzucone na wybrzeże wyspy Lesbos. Dla jego głowy zbudowano ołtarz, a lira umieszczona została na niebie, tworząc istniejącą do dzisiaj konstelację Liry
Pentagram numer 110 (1/2018)
Temat numeru: Misteria Orfeusza i Dionizosa
Tytuły artykułów:
1. Misteria Orfeusza
2. Orfizm – religia misteriów
3. Mit o Orfeuszu
4. Śpiew Orfeusza
5. Dramat miłości niemożliwej
6. Misteria orfickie i syreny
7. Dionizos – impuls wieczności w czasie
8. Burza Dionizosa i harmonia Apolla
9. Impresje ze Świątyni
https://rozekruispers.pl/index.php?route=product/category&path=49
