Znaczenie geometrii nie polega na jej praktycznym zastosowaniu, lecz na tym, że bada ona sprawy wieczne i niezmienne oraz dąży do wyniesienia ku Prawdzie. (Platon)
Symboliki nie potrafimy odczytać drogą racjonalnej analizy. Możemy jedynie próbować pojąć ją z pomocą wewnętrznego zrozumienia, według ducha, a nie dosłownie. Symbole są jak dzieła sztuki. Pozostają tajemnicze, nawet jeśli wielokrotnie zbliżamy się do nich; odsłaniają się jedynie krok po kroku, bez forsowania i to tylko wówczas, gdy my sami odpowiednio się zmieniamy. Nie chcemy tu rozważać figur geometrycznych jako oderwanych przedmiotów, lecz chcemy wykazać, że mogą one wpływać na nasze życie. Nie chodzi o to, by zajmować się zewnętrznymi prawami i wyrażeniami matematycznymi, lecz by rozpoznać te twory jako symbole naszego świata i nas samych.

Liczba i forma

Pitagoras poszukiwał niematerialnej zasady, która mogłaby wyjaśnić wszystkie rzeczy i znalazł ją w systemie liczbowym. „Liczba jest ojcem bogów i ludzi.” (Pitagoras). Liczby wyrażają podstawowe siły istnienia; są symbolami tych sił. Liczby mogą być rozważane jako pojęcia ilościowe lub jakościowe. Ilościowe pojmowanie dotyczy zwykłego mierzenia i liczenia mas i przedmiotów, niezależnie od jakichkolwiek głębszych zależności. Ten czysto analityczny pogląd jest podstawą naszego nowoczesnego sposobu życia. Koncepcja jakościowa bazuje natomiast na naszych doświadczeniach życiowych. Wszystko jest tu postrzegane jako część pewnej całości. Własne znaczenie poznawane jest wyłącznie w związku z tym Jedynym i w łączności z nim. Widziane w ten sposób liczby stanowią najskrytszą zasadę uporządkowania w całym kosmicznym objawieniu. Mogą one być przedstawione także jako bryły geometryczne. To, co jest prawdziwe dla liczb, jest prawdziwe także dla ich form; należą one zarówno do świata widzialnego jak i do niewidzialnego. Z jednej strony, forma jest wyrazem objawienia, widzialnego świata, tutaj doświadczamy jej jako granic przedmiotów. Z drugiej strony, jest ona – w świecie niewidzialnym – komponentem abstrakcji, geometrii w sensie Platona, a także obszaru platońskich idei. Niewidzialna forma jest magią, przyczyną, podczas gdy forma widzialna jest rezultatem. Za każdym zjawiskiem w świecie widzialnym kryje się więc energia. Jest ona źródłem wszystkiego, co zostaje stworzone, kieruje także ludzkie dążenia z powrotem ku jedności z boskim źródłem. Prawdziwa duchowa ścieżka polega na tym, że człowiek urzeczywistnia w sobie boskość. „Zanim jakaś rzecz przyjmie konkretną postać, musi najpierw istnieć w abstrakcji jako prawdziwa wartość, wraz ze wszystkimi możliwościami” („Alchemiczne gody Chrystiana Różokrzyża” J. van Rijckenborgh, Rozekruis Pers, Haarlem).

Koło, kwadrat, trójkąt

Kiedy pierwotna energia przenika ze stanu bezwymiarowego do pierwszego wymiaru, wówczas powstaje linia. Następny krok objawienia prowadzi do dwuwymiarowości, czyli do utworzenia powierzchni, trzeci – do przestrzeni itd. Rzeczywistość jest systemem o siedmiu osiach. Trzech spośród nich używamy, by określić „przestrzeń”, a jednej, by zdefiniować „czas”. Obecnie ludzka świadomość może sobie wyobrazić tylko trzy wymiary, nie więcej. Jednym z najbardziej znamiennych symboli nowoczesnego Różokrzyża jest połączenie koła, trójkąta i kwadratu. Koło symbolizuje wieczność, powszechną siłę Gnozy, która dźwiga świat. Ten, kto chce mieć udział w wieczności, musi zacząć żyć z tej siły. Trójkąt równoboczny przedstawia potrójną, uniwersalną siłę, która porusza człowieka. Trzy aspekty boskiej Trójcy są zobrazowane jako równoważne, każdy z nich ma jednak swoje specjalne zadanie. Różokrzyżowcy z początku XVII wieku mówili w związku z tym o Trigonum Igneum, o Ognistym Trójkącie, wskazującym na to, iż aby człowiek osiągnął duchową wolność, jego serce, głowa i ręce muszą harmonijnie współpracować. Kwadrat budowy jest magiczną podstawą ścieżki uwolnienia. Cztery kąty odnoszą się do czterech podstawowych żywiołów: ognia, powietrza, wody i ziemi. Z tych czterech elementów ma powstać budowla w siódmym obszarze kosmicznym, który zamieszkujemy. Każdy poszukujący, każdy uczeń boskiego Ducha otrzymuje wezwanie do rozpoczęcia budowy. Chodzi tu o wzniesienie nowej czterokrotnej osobowości, która zostanie urzeczywistniona w nowej postawie życiowej. Według czterech wytycznych, których Szkoła Duchowa udziela swym uczniom, są to:
– jednoznaczne ukierunkowanie na duchową pracę (nowe ciało mentalne);
– bezkonfliktowość wobec wszystkich i wszystkiego (nowe ciało astralne);
– harmonia we wszystkich działaniach (nowe ciało życiowe);
– jedność grupowa (nowe ciało fizyczne).
Do odbudowy tych pierwotnych ciał konieczne są cztery nowe energie – czyli etery – które określane są jako „cztery święte etery”.

Bryły geometryczne Platona

Ciało trójwymiarowe jest trzecią fazą objawienia. Łatwo możemy to pojąć, ponieważ żyjemy w trójwymiarowości. Widzialne ciała lub kształty mogą być symbolami niewidzialnych struktur linii sił. Według Platona, świat stworzony jest imitacją powstałą na podobieństwo świata nieprzemijalnego. Platon wykazuje to na podstawie pięciu brył geometrycznych, których najważniejsze cechy są następujące:
– objętość wszystkich tych brył jest ograniczona przez powierzchnie utworzone z wielokątów jednakowego rodzaju o równej wielkości i o jednakowych bokach i kątach;
– we wszystkich wierzchołkach bryły styka się ze sobą taka sama ilość ścian;
– wszystkie krawędzie są tej samej długości;
– wszystkie wierzchołki wielościanu są położone na kuli, która go opisuje;
– kula wpisana w wielościan jest styczna do wszystkich jego krawędzi w ich centralnym punkcie.

Liczba brył geometrycznych jest ograniczona przez fakt, iż wierzchołek takiej bryły może być utworzony przez przecięcie się trzech lub większej ilości ścian, przy czym suma kątów przy wierzchołku musi być mniejsza niż 360o. Warunek ten jest spełniony jedynie w przypadku pięciu brył geometrycznych Platona. Kula natomiast nie jest bryłą Platona, ponieważ nie jest zbudowana z wieloboków. Jest ona formą doskonałą. Bryły platońskie wyobrażają systemy linii sił w świecie niewidzialnym, przedstawiają także linie sił dla systemów zmaterializowanych. Każda z nich symbolizuje jedną z pierwotnych zasad, a łącznie określają one pięć faz ścieżki prowadzącej od stanu uwięzienia w materii aż do życia człowieka wtajemniczonego, który potrafi poprzez ducha oddziaływać na świat materialny.

Sześcian

Sześcian jest zbudowany z sześciu kwadratów. Występują w nim wyłącznie kąty proste. Ze wszystkich brył platońskich jest on formą najmocniejszą, ale także i najbardziej sztywną; dlatego też jest najczęściej używany dla określenia materii. Sześcian przedstawia faktyczny stan człowieka, stan, od którego musi się rozpocząć ścieżka uwolnienia. Jednakże sześcian symbolizuje nie tylko to, co ziemskie (cztery strony świata oraz górę i dół) lecz również pełnię boskiego świata. W Apokalipsie (21,16) tak oto opisane jest niebiańskie Jeruzalem: „A miasto jest czworokątne, i długość jego taka sama, co szerokość. I zmierzył miasto trzciną na dwanaście tysięcy stadiów; długość jego i szerokość, i wysokość są równe.” Rozwinięty sześcian ma kształt krzyża, którego belki pozostają w stosunku 3:4. Krzyż o innych proporcjach, nie wyprowadzony z sześcianu, nie harmonizuje z działaniem pierwotnego pola promieniowania. Krzyż złożony z sześciu kwadratów jest również symbolicznym wyobrażeniem człowieka związanego z materią, z czasem i przestrzenią. Równocześnie jednak krzyż symbolizuje uwolnienie ludzkiej istoty, która krzyżując swą śmiertelną naturę umożliwia zmartwychwstanie boskiego człowieka.

Czworościan czyli trójkątna piramida

Trójkąt równoboczny jest symbolem boskości opierającej się na sobie samej. Jest to jedność, która w sposób jeszcze nieobjawiony jest wyrażona przez liczbę cztery, bowiem trójkąt równoboczny można podzielić na cztery jednakowe trójkąty. Jeśli trójkąt równoboczny zostanie przeniesiony ze świata ukrytego do świata objawionego, trójwymiarowego, powstanie czworościan czyli trójkątna piramida. Jest ona ucieleśnieniem równowagi i harmonii. Jej wierzchołki i krawędzie są najostrzejsze ze wszystkich brył platońskich; dlatego Platon przyporządkował czworościan żywiołowi ognia. Czworościan symbolizuje duchowe siły, które umożliwiają ścieżkę uwolnienia i pobudzają ludzkość do pójścia tą ścieżką.

Czworościan i sześcian

Czworościan umieszczony wewnątrz sześcianu jest symbolem Ducha uwięzionego w materii. Ziemia, jako materialny aspekt kosmosu, oraz nasza osobowość – sześcian – są przeniknięte i stopniowo przemieniane przez siły duchowe – czworościan, ogień Ducha. „Materia w świecie trójwymiarowym jest zbudowana z płaszczyzn, ale ukrywa ona w sobie czworościan: boską równowagę. Materia nie może istnieć bez boskiego elementu.” (E. Haich, Einweihung (Wtajemniczenie)). Chodzi więc o to, że uczeń identyfikuje się nie tylko ze swoim ciałem (sześcian) lecz, że rozpoznaje też w sobie pierwiastek duchowy i przez świadomą postawę życiową powierza kierowanie swoją istotą temu Bogu w nim.

Ośmiościan lub podwójna piramida

Ośmiościan – zbudowany z ośmiu trójkątów równobocznych – wygląda, jakby był zawieszony w powietrzu i dlatego właśnie Platon przyporządkował go żywiołowi powietrza. Można też powiedzieć, że ośmiościan to ośmiokrotny Ognisty Trójkąt (Trigonum Igneum) stojący przy bramie Saturna. Ósemka jest liczbą Saturna, strażnika granicy, który z jednej strony panuje nad niższą materią, a z drugiej strony jest siłą wspierającą wznoszenie się do ponadziemskiego pola życiowego. Ósemkę można rozpatrywać jako dwie kule, leżące jedna nad drugą. Dolna kula symbolizuje niższy świat, a górna – świat wyższy. W analogiczny sposób można rozważać ośmiościan widziany jako podwójną piramidę, przy czym górna wyobraża Królestwo Światła, a dolna – jego odbicie, naturę ziemską. Powierzchnia graniczna obu piramid stanowi próg między jednym światem a drugim. Jeśli ktoś dotarł do tej granicy, to można powiedzieć, że nie jest już z tego świata, ale jednocześnie, że nie należy jeszcze do tego innego świata. Ten, kto poznał prawdziwą naturę świata materialnego i nie godzi się już, aby materia panowała nad nim, stoi na progu nowego świata. Skoro tylko świadomość zostanie przeniesiona ze świata materialnego do duchowego i człowiek będzie się starał żyć z boskich sił, rozpocznie się przejście przez bramę Saturna. To właśnie przez Saturna wszystkie siły ziemskiej natury zostaną zmuszone do ujawnienia się, przez co uczeń stanie wobec wyboru: albo pozostać na poziomie materii albo wejść do prawdziwego Życia. Siła Saturna musi powodować albo zmartwychwstanie albo upadek. Liczba osiem (Saturn) jest wyższą oktawą liczby jeden, źródła wszystkich rzeczy, skąd wszystko bierze swój początek.

Dwudziestościan

Spośród wszystkich wielościanów Platona dwudziestościan ma największą powierzchnię, utworzoną z dwudziestu trójkątów równobocznych. W każdym wierzchołku dwudziestościanu styka się ze sobą pięć trójkątów, dzięki czemu zarys bryły jest dosyć okrągły i jakby płynny. Dlatego to Platon przypisał dwudziestościan żywiołowi wody. Potrójna boska siła jest tu przekształcona i pomnożona przez dwadzieścia powierzchni, dzięki czemu w tych ludziach czy grupach ludzi, którzy się na to otworzą, narodzi się potężne, duchowe działanie Woda symbolizuje siłę pierwotnej substancji i dlatego dwudziestościan jest uważany za symbol wyższej żeńskiej zasady, matki, z której powstaje całe wyższe życie.

Dwunastościan – miasto o dwunastu bramach

Powierzchnia tego wielościanu jest utworzona z dwunastu pięcioboków foremnych. Bryła ta ma kształt szczególnie doskonały i elegancki, zbliżony do kuli. Platon uczynił z niej symbol „materii niebiańskiej”, z której Bóg za pomocą liczb i kształtów stworzył żywioły. Pięciobok jest symbolem nowej duszy. Człowiek żyje z dwunastu rodzajów sił: w naszym materialnym świecie są to siły związane z dwunastoma znakami zodiaku, natomiast na płaszczyźnie duchowej jest to dwanaście pierwotnych sił. Dwanaście pięcioboków, tworzących wspólnie formę zbliżoną do kuli, może – jeśli są one połączone przez Ducha i nową duszę – doprowadzić do objawienia sił o niewyobrażalnych możliwościach.

W piątym dniu „Alchemicznych godów Chrystiana Różokrzyża” opisanych jest siedem okrętów znajdujących się na morzu w drodze do wieży Olimpu. Okręty te wyobrażają pole promieniowania szyszynki, w którego centrum dokonuje się połączenie nowej duszy z Duchem. Każdy okręt ma za emblemat jeden z wielościanów foremnych, a okręt Chrystiana Różokrzyża, z emblematem w postaci kuli, znajduje się pośrodku. W momencie, gdy perła zostaje ofiarowana, okręty ustawiają się w formie pięciokątu. Te, które niosą Słońce i Księżyc – znaki Ducha i duszy – zmierzają do środka, a okręt Chrystiana Różokrzyża płynie na czele, jako dowód, że nowa świadomość rozwinęła się w sanktuarium głowy. Każdy z pięciu wielościanów tworzy w ten sposób, wraz ze Słońcem i Księżycem, bramę, przez którą przenika siedem promieni. Wielościany symbolizują różne działania poszczególnych promieni, które padają pod różnymi kątami, zależnie od wewnętrznego stanu i ukierunkowania ucznia. W ten sposób mikrokosmos, jako złota kula, prowadzony jest przez morze nowego pola astralnego, aby dotrzeć w końcu do wieży Olimpu.

Kula jest najdoskonalszą formą stworzenia

W książce „Christianapolis” J. V. Andreae złota kula jest opisana jako „miasto o 12 bramach”. Jest to uświęcony mikrokosmos, w którym dokonuje się proces transfiguracji. Słońce i Księżyc, Duch i dusza zajmują w tym procesie miejsce centralne. Hermes Trismegistos powiedział, że kula jest najdoskonalszą formą we wszechświecie. Całe objawienie zachodzi wewnątrz kuli. Wszystkie procesy w makrokosmosie, kosmosie i mikrokosmosie przebiegają wewnątrz formy kulistej. Widzimy więc, jak potężne siły są przywoływane i transmutowane za pośrednictwem wielościanów foremnych, gdy tylko Siedmiokrotny Duch przeniknie kosmos i mikrokosmos. Stopień, w jakim siły te będą mogły działać, zależy całkowicie od zdolności asymilacji człowieka przywołującego te siły. Jeśli człowiek zezwoli, aby Duch (czworościan) złamał i rozłożył jego ziemską istotę (sześcian), dotrze wówczas do progu nowego życia (ośmiościan). Jeżeli przekroczy ten próg i będzie żył przyjmując nowe siły wszechświata (dwudziestościan) wówczas rozwinie się w pełni dwunastokrotny człowiek o nowej duszy (dwunastościan) i będzie mógł działać w boskim planie. Dwanaście boskich sił przeniknie system mikrokosmiczny i odnowi wszystkie ciała człowieka aż do ostatniej komórki. W „Alchemicznych godach Chrystiana Różokrzyża” tom 2, J. van Rijckenborgh pisze: „Kiedy uczeń zdąża do swego celu i jest w stanie utworzyć połączenie ze światem Ducha, z oceanem pełni Życia, połączenie to przynosi w konsekwencji dopływ nowych sił. Siłom tym odpowiadają nowe, czyste formy krystaliczne; nie ma bowiem pustej przestrzeni. Nowe siły oznaczają więc nowe objawienie. Chodzi o właściwe połączenie atomów narodzonych z Boga.”

Kepler a wielościany Platona

Geometria, a szczególnie wielościany foremne, zawsze przyciągały uwagę filozofów i uczonych, wśród których był także niemiecki astrolog i astronom Johann Kepler (1571– 1630). Dostrzegał on harmonijny ład w liczbie planet, w ich uporządkowaniu i ruchu, a także wyjaśniał odległości planet od Słońca stosując opisane przez Platona prawa odnoszące się do brył foremnych. Jeżeli bryły te zostaną włożone jedna w drugą w pewien określony sposób, to opisane na nich kule będą pozostawały względem siebie w takich samych proporcjonalnie odległościach jak sześć znanych niegdyś planet. J. Kepler przedstawił to jako model wszechświata w swojej pracy „Mysterium Cosmographcum”. Późniejsze badania wykazały, że zależności między orbitami planet a bryłami platońskimi mogą być opisane za pomocą złotego podziału. Keppler wyrażał nieustającą wdzięczność dla „Światła Boskiej Łaski”, któremu przypisywał swoje odkrycia. Jak dalece badania jego były związane z poszukiwaniem tego, co boskie, najlepiej oddają słowa: „Żadnej innej sprawy nie pragnę bardziej zbadać i wyjaśnić, aniżeli tej kwestii: Czy Boga, którego prawie mogę dotknąć badając Wszechświat, mogę odnaleźć także w sobie?” Stoimy więc pełni podziwu przed boskim tworzeniem, w którym mikrokosmos i makrokosmos mają swoje miejsce, a wszystko ma swoje zadanie i bierze udział w wielkim planie ratunkowym.

Pentagram nr 33 – 1998
1. Wprowadzenie
2. Biały kamień probierczy
3. Jaka jest wewnętrzna struktura wszechświata
4. Czym jest symbol i jak powstaje?
5. Drzewo – symbolem uniwersalnym
6. Symbole i magia
7. Bryły geometryczne – symbole duchowego rozwoju
8. Nieskończenie zmienna symbolika mowy
9. Życie z symbolami
10. Mężczyzna i kobieta, symbole biblijne

https://www.czasopismopentagram.pl/index.php/site/katalog/21
https://www.czasopismopentagram.pl/index.php/site/katalog